Мөхтәрәм укучылар, кадерле дин кардәшләр!
Сезнең игътибарыгызга Татарстан мөфтие Камил хәзрәт Сәмигуллинның яңа мәкаләләре циклын бастыра башладык. Мәкаләләр «Кыйссаларда гыйбрәт бар...» дигән исем астында чыгып, Изге Коръән сюжетларыннан, шулай ук бөек пәйгамбәрләребез һәм күренекле дин кардәшләребезнең гаҗәеп тормыш юлыннан алынган, барлык мөселманнар өчен дә гыйбрәтле булган кыйссалардан гыйбарәт. Бу шәхесләрнең Аллаһы Тәгаләгә ярату белән сугарылган һәм Аңа ихластан хезмәт итүгә багышланган тормышларыннан алынган мисаллар фикерли белгән һәркемне уйланырга мәҗбүр итәчәк... Рәхим итеп укыгыз!
"Кыйссаларда гыйбрәт бар..."
Беренче кыйсса. ЙОСЫФ (галәйһиссәлам)
Икенче кыйсса. НУХ (галәйһиссәлам)
Өченче кыйсса. МУСА (галәйһиссәлам)
Дүртенче кыйсса. ИБРАҺИМ (галәйһиссәлам)
Бишенче кыйсса. ЮНЫС (галәйһиссәлам)
Алтынчы кыйсса. ӘЙҮБ (галәйһиссәлам)
Җиденче кыйсса. ГОЗӘЕР (галәйһиссәлам)
Сигезенче кыйсса. ИДРИС (галәйһиссәлам)
Тугызынчы кыйсса. МУСА һәм ХОЗЫР (галәйһимәссәлам)
Унынчы кыйсса. БӘЛГАМ ИБНЕ БАГУРА
Унберенче кыйсса. СӨЛӘЙМАН (галәйһиссәлам)
Уникенче кыйсса. “ТАУ КУЫШЫ КЕШЕЛӘРЕ”
Унөченче нәсихәт. “ҺАБИЛ БЕЛӘН КАБИЛ”
Унбишенче кыйсса. “КЫЯМӘТ КӨНЕНДӘ ӨЧ КЕШЕ АЛДЫНДА БЕРЕНЧЕ БУЛЫП ТӘМҮГЪ УТЫ КУБАРЫЛЫР. КЕМНӘР АЛАР?”
Уналтынчы кыйсса. “АЛЛАҺЫ РИЗАЛЫГЫ ӨЧЕН ЭШЛӘНГӘН ГАМӘЛ”
Тормышта без күп авырлыкларга юлыгабыз, әмма Коръәннең бер аяте Адәм баласына яшәү көче биреп тора:
فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَنَجَّيْنَاهُ مِنَ وَكَذَٰلِكَ ۚالْغَمِّ نُنجِي الْمُؤْمِنِينَ
Мәгънәсе: “Без аңа җавап бирдек һәм аны хәсрәтеннән коткардык. Мөэминнәрне дә шулай коткарырбыз” (“Әл-Әнбия” (Пәйгамбәрләр) сүрәсе, 88-нче аять). Бу аятьтә сүз балыкның карынына эләккән Юныс галәйһиссәлам турында бара. Ихлас догасын кабул итеп, Раббыбыз аны коткарып кала. Адәм балаларының кыенлыкларын Аллаһы Тәгәлә әнә шулай итеп җиңеләйтә. Димәк, Аның ризалыгы – кеше өчен барыннан да бөек, Аның ризалыгында – безнең котылу чарасы.
Бервакыт өч дус юлга чыга. Ишеп яуган яңгыр астында калып, алар мәгарәгә кереп яшеренергә мәҗбүр булалар. Яңгырдан качып котылулары була, шундук икенче бер бәла килеп чыга: куышка керүгә үк, алар тау битеннән яңгыр юып төшергән зур таш белән бикләнеп калалар. Куркып калып, төшенкелеккә бирелсәләр дә, барысы да Аллаһының ихтыярында булуына ышаналар, һәм күңелләрен өметтән өзмиләр: “Безнең эзләрне яңгыр юды, кантар исә дөньядан аерып куйды. Хәзер без догалар һәм Аллаһы ризалыгы өчен кылган изге гамәлләребегә генә таяна алабыз”. Һәм дуслар шулай итәләр дә: Яралтучы Зат изге гамәлләрен кабул итеп, тоткынлыктан коткарсын өчен, Аңа дога кылалар.
– Ий, Раббым минем! – ди өч дусның берсе. - Минем бик карт әти-әнием һәм кечкенә балаларым бар. Мин һәрчак аларны кайгыртып яшәдем. Сарыкларымны көтүдән алып кайтканда, аларны савып, сөтне иң беренче чиратта әти-әниемә алып килеп бирә идем. Ләкин беркөнне минем килүемә алар йоклый иде, һәм борчымас өчен, мин аларның уянганнарын көтеп торырга булды. Яшь балаларымның ач килеш елауларына да карамастан, мин иң әүвәл әти-әниемә сөт эчердем. Ий Раббым! Әгәр минем бу гамәлем кабул булган булса, Синнән чыгу юлын ачуыңны сорыйбым, зинһар, безгә күк йөзен кабат күрергә насыйп ит!
Исегездә булса, Аллаһы Тәгалә безгә Коръәндә болай дип боера:
وَقَضَى رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لَّهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًا كَرِيمًا
Мәгънәсе: “Раббың сезгә Үзеннән башкаларга табынмаска, ата-анага игелек (кылырга) әмер итте. (И, кеше!) Аларның икесеннән берсе яки икесе дә синең яныңда картлыкка ирешсә, аларга (канәгатьсезлек белдереп): “Уф!” – дип тә әйтмә. (Сүз-гамәлләре сиңа ошамаса да,) Аларга кычкырма, күркәм сүз әйт” (“Әл-Исра” сүрәсе, 23-нче аять). Менә шуңа күрә, Аллаһының тәкъдире белән, бу өч кеше йомылып калган мәгарәнең ташы да бераз ачылып киткән. Шуннан соң аларның икенчесе дә дога кыла:
– Ий, Раббым! Абзыемның кызы барлыгын Син, һичшиксез, беләсең. Минем күңелдә аңа карата көчле сөю барлыкка килде. Әмма ул Синең насыйбың белән башка кешегә кияүгә чыкты һәм аннан бала тапты. Яшь гаилә шундый мохтаҗлыкта яши иде ки, хәтта үзен ризык белән дә тәэмин итәрлек хәле булмады. Алар миннән ярдәм сорарга булды. Сөйгәнемнең бу хәленнән файдаланып калырга булдым һәм аңа шарт куйдым – минеке булса гына булышачакмын. Ул, үзенең хәле авыр булуга да карамастан, минем бу әхлаксыз тәкъдимемне һәрчак кире кагып торды. Ләкин өметсезлекнең чигенә җиткәч, сөйгәнем минем шартымны кабул итәргә мәҗбүр була. Минем буталган зиһенемне аның сүзләре айнытып җибәрде: “Ий, Аллаһының колы! Бу якынлык бары бергә никахлашканнарга гына рөхсәт ителә. Аллаһыдан курык һәм бу гамәлеңнән баш тарт”. Бу сүзләрне ишеткәч, мин аңыма килдем һәм кичекмәстән үземнең ниятләремнән баш тарттым. Гаебемне аңлап, бу
гаиләгә кирәгеннән да артык ярдәм күрсәттем һәм бу хатынны киредән ире янына кайтарып җибәрдем. Ий, Раббым! Әгәр минем бу гамәлем Синең ризалыгыңа лаек булса, безгә чыгу юлын аз гына булса да ачсаң иде!
Догага җавап итеп, Яралтучыбыз мәгарәне тагын аз гына ача, чөнки Коръәндә болай диелә:
وَلَا تَقْرَبُوا الزِّنَا إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَسَاءَ سَبِيلًا
Мәгънәсе: “Зинага (керү түгел, кагылу һәм үбү кебек гөнаһларга хәтта) якынлашмагыз. Һичшиксез, ул бик җирәнгеч бер эш һәм бик кабахәт бер юл” (“Әл-Исра” сүрәсе, 32-нче аять).
Ниһаять, өченче кешенең чираты җитә, һәм ул Аллаһыга болай дип ялвара:
– Ий, Раббым минем! Минем хезмәтчеләрем бар иде, алар көненә ике үлчәм бодайга эшләде. Бервакыт шушы эшчеләрнең берсе эшен ярты көн эчендә тәмамлап, миннән башкарган хезмәте өчен түләү сорап килде. Мин аның эшләгәне өчен бер көнлек итеп тә түләр идем, ләкин башка хезмәткәрләр каршы килә башлады. Шуннан соң инде ул, гаделсезлеккә түзә алмыйча, ачуланып, бернинди хезмәт хакы да алмыйча китеп барды. Мин ул калдырып киткән ике үлчәм бодаен чәчтем – шытымнар югары уңыш бирде, шулай итеп, икенчесе һәм өченчесе дә мулдан булды. Уңышлар миңа тулы бер сыер көтүен алырга мөмкинлек бирде. Берзаман бу хезмәтче кабат минем янга килеп, үзенең хезмәте өчен түләргә кирәклек турында искә төшерде. Һәм мин аңа әйттем: “Көтүче белән бергә бу сыер көтүе – синеке”. Ий, Раббым! Әгәр минем бу гамәлем Синең ризалыгыңа лаек булса, безгә мәгарәдән чыгу юлын ачсаң иде!
Һичшиксез, бу гамәл дә Аллаһының рәхмәтенә лаек. Чөнки Коръәндә болай диелә:
وَمَثَلُ الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ وَتَثْبِيتًا مِّنْ أَنفُسِهِمْ كَمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَبْوَةٍ أَصَابَهَا وَابِلٌ فَآتَتْ أُكُلَهَا ضِعْفَيْنِ فَإِن لَّمْ يُصِبْهَا وَابِلٌ فَطَلٌّ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ
Мәгънәсе: “Аллаһының ризалыгын өмет итеп һәм (чын күңелләре белән җиһадка чыгып, рухларын Ислам юлында ныгыткан кебек,) үзләренең күңелләрен ныгытыр өчен, малларын сарыф итүчеләрнең мисалы – биек (һәм тигез) җирдәге (матур) бер бакча кебек; аны эре тамчылы (коеп яуган) яңгыр сугарса, җимешен ике кат бирер. Ләкин аны эре тамчылы (коеп яуган) яңгыр сугармаса да, сибәләп үткән яңгыр (аңа җитә)! Аллаһ – сезнең ни кылганнарыгызны Күрүче” (“Әл-Бәкара” сүрәсе, 265-нче аять). Шуңа күрә, дусларның өченчесе дә үз догасын тәмамлауга ук, мәгарәгә керү юлын каплаган таш, чыгу юлын ачып, урыныннан күчә. Шуннан соң алар, юлларын дәвам итә. Ягъни кылган гамәлләре бу кешеләрне бу дөньяда да һәлак булудан коткарган, бәлки, әле Ахирәттә дә коткарыр.
Калебләрен пакьләгәнгә, күңелләрен начар ниятләрдән азат иткәнгә, хаталардан читенсенеп торганга күрә, Аллаһы Тәгалә бу өч дусның игелекле гамәлләрен кабул итә. Сөекле пәйгамбәребезнең ﷺ шундый сүзләре бар: "…Тыңлагыз, тәндә бер ит кисәге бар: әгәр ул сәламәт булса, бөтен тән сәламәт була, әгәр ул авырса, бар тән авырый. Тыңлагыз, бу – йөрәк!” (әл-Бохари 1/126, Мөслим 3/1220). Кадерле дин кардәшләрем, милләттәшләрем, шушы өч дус кебек, бик авыр хәлдә калып, без дә йөрәкләрегезне ихлас, хакыйкый һәм Аллаһыга сөю тулы хәлдә табарбызмы? Гомернең теләсә кайсы мизгелендә Яралтучыбыз каршына килеп басарга әзер тору, һәм Аллаһының рәхмәтенә һәм гафу итүенә лаек булырдай, безне авырлыклардан коткара алырдай игелекле гамәлләр булу – биниһая әһәмияткә ия иң кыйммәтле байлык!
Дәвамы бар...
Камил хәзрәт Сәмигуллин
